ถ้ำพระยานคร เป็นหนึ่งในสถานที่ท่องเที่ยวที่มีความงดงามและมีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ของจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ตั้งอยู่ภายในอุทยานแห่งชาติเขาสามร้อยยอด โดยมีจุดเด่นคือ “พระที่นั่งคูหาคฤหาสน์” ซึ่งเป็นพลับพลาแบบจตุรมุขที่สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5

ประวัติความเป็นมา

ถ้ำพระยานครได้ชื่อมาจากพระยานครศรีธรรมราช ซึ่งเป็นผู้ค้นพบถ้ำนี้ในระหว่างการเดินทางทางทะเลและได้ขึ้นฝั่งที่บริเวณหาดแหลมศาลาเพื่อหลบพายุ ในช่วงเวลานั้น พระยานครได้ขุดบ่อน้ำไว้ใช้ดื่ม ซึ่งปัจจุบันยังคงมีอยู่และเรียกกันว่า บ่อพระยานครต่อมาในปี พ.ศ. 2433 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) ได้เสด็จประพาสถ้ำพระยานครและทรงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระที่นั่งคูหาคฤหาสน์ขึ้นภายในถ้ำ พระที่นั่งนี้เป็นฝีพระหัตถ์ของพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าขจรจรัสวงศ์ กรมหมื่นปราบปรปักษ์ และได้กลายเป็นสัญลักษณ์ประจำจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ในปัจจุบัน

ลักษณะเด่นของถ้ำ

ถ้ำพระยานครเป็นถ้ำขนาดใหญ่ที่มีปล่องแสงธรรมชาติบนเพดานถ้ำ ในช่วงเวลาประมาณ 10.30–11.30 น. ของวัน แสงอาทิตย์จะส่องผ่านปล่องถ้ำลงมาตรงพระที่นั่งคูหาคฤหาสน์ สร้างภาพที่งดงามและน่าประทับใจนอกจากนี้ ยังมีพระมหากษัตริย์ไทยอีกหลายพระองค์ที่เคยเสด็จเยือนถ้ำพระยานคร ได้แก่ รัชกาลที่ 7 และรัชกาลที่ 9 โดยมีพระปรมาภิไธยย่อของทั้งสองพระองค์จารึกอยู่บนผนังถ้ำ

การเดินทาง

ทางเรือนั่งเรือหางยาวจากหาดบางปูไปยังหาดแหลมศาลา ใช้เวลาประมาณ 10–15 นาที จากนั้นเดินเท้าขึ้นเขาประมาณ 430 เมตรเพื่อไปยังถ้ำเดินเท้าเดินจากหาดบางปู ข้ามเขาเทียนไปยังหาดแหลมศาลา แล้วเดินต่อไปยังถ้ำพระยานคร รวมระยะทางประมาณ 2 กิโลเมตร ใช้เวลาประมาณ 2 ชั่วโมง